An toàn sinh học trong chăn nuôi heo là chìa khóa để phòng ngừa dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe đàn vật nuôi và nâng cao hiệu quả kinh tế. Cùng GREENFEED tìm hiểu quy trình ATSH đúng chuẩn giúp trại heo vận hành bền vững.
Trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng diễn biến phức tạp, an toàn sinh học (ATSH) trong chăn nuôi heo trở thành yếu tố then chốt quyết định sự sống còn của đàn vật nuôi. Áp dụng đúng quy trình ATSH không chỉ bảo vệ sức khỏe đàn heo mà còn giúp giảm thiểu rủi ro kinh tế, nâng cao hiệu quả sản xuất và đảm bảo an toàn thực phẩm.
Vậy ATSH trong chăn nuôi heo là gì?
An toàn sinh học là tập hợp các biện pháp nhằm ngăn chặn sự xâm nhập, phát tán và lây lan của mầm bệnh tại trang trại. Bao gồm các hoạt động kiểm soát con người, phương tiện, vật tư, thức ăn, thuốc thú y, xuất nhập heo, côn trùng gây hại và môi trường sống. Trong đó, nhận thức và hành động đúng của con người là yếu tố quyết định hiệu quả thực thi ATSH.
Để thực hiện ATSH trong chăn nuôi heo cần 3 yếu tố:
-
Có cơ sở vật chất đầy đủ và hoạt động tốt.
-
Có quy trình thực hiện.
-
Có giám sát thực thi.
Các khu vực cần kiểm soát an toàn sinh học
Theo hướng dẫn của Greenfeed Việt Nam, có 6 khu vực trọng yếu cần được kiểm soát chặt chẽ:
1.Trạm rửa xe: được phân ra thành 2 trạm theo mục đích sử dụng để kiểm soát tránh lây nhiễm chéo:
Trạm 1: Vệ sinh sát trùng áp dụng cho người và xe chở heo, xe chở phân.
Trạm 2: Vệ sinh sát trùng áp dụng cho người và xe cám, xe giao vật tư, xe khách, xe trung chuyển, xe nhân viên.
2.Khu vực cổng trại
3.Khu sinh hoạt
4.Khu nhà tắm trước khi lên trại
5.Khu chăn nuôi
6.Khu xuất heo & xử lý chất thải (Biogas, phân, xử lý xác heo, nhau thai)
Nguyên tắc cơ bản an toàn sinh học trong trại heo
1. Phân khu sạch – bẩn rõ ràng
“Khu sạch” và “khu bẩn” là những khái niệm tương đối:
→ Khu có cấp độ an toàn sinh học cao hơn được gọi là khu sạch (khu chăn nuôi).
→ Khu có cấp độ an toàn sinh học thấp hơn là khu bẩn (khu cổng, khu sinh hoạt).
Các lối đi (cửa, hành lang, cổng) kết nối giữa các khu vực này phải phân biệt rõ ràng đâu là khu sạch và khu bẩn, để kiểm soát nguy cơ lây nhiễm.
2. Di chuyển một chiều
Con người, heo, vật tư, phương tiện,… khi di chuyển từ khu có cấp độ an toàn sinh học thấp lên khu cao hơn bắt buộc phải qua quy trình sát trùng nghiêm ngặt.
Đối với hoạt động xuất bán heo, xử lí chất thải, luồng di chuyển của con người, heo, công dụng cụ phải theo một chiều duy nhất, tuyệt đối cấm quay lại hoặc đi ngược chiều nhằm tránh vấy nhiễm mầm bệnh từ khu bẩn sang khu sạch.
3. Sát trùng hiệu quả
Lựa chọn đúng hóa chất và phương pháp sát trùng phù hợp.
Sử dụng liều lượng phù hợp với từng đối tượng sát trùng.
Cần có đủ thời gian tiếp xúc cho thuốc sát trùng phát huy tác dụng diệt mầm bệnh.
4. Kiểm tra & giám sát thực thi ATSH
- Mục tiêu: đảm bảo quy trình quản lý an toàn sinh học được thực hiện nghiêm túc, đúng chuẩn.
- Cần thực hiện giám sát nghiêm ngặt thông qua các hình thức như:
- Camera giám sát, hình ảnh minh chứng vệ sinh sát trùng.
- Sổ ghi chép ra vào trại, sổ theo dõi vệ sinh – sát trùng.
- Phân công người kiểm tra chéo (chế độ hai người).
- Lấy mẫu kiểm tra định kỳ.
Mọi sự vào, ra đều tiềm ẩn rủi ro.
Nguyên tắc chung kiểm soát đầu vào: Mọi yếu tố cần có thời gian để làm sạch mầm bệnh bằng các phương pháp sát trùng phù hợp với các đối tượng. Đầu ra tuân thủ nguyên tắc di chuyển một chiều để tránh vấy nhiễm bên ngoài vào trong trại
Đầu vào: Nhân viên, Thức ăn, Vật tư, Thiết bị , Côn trùng, Tinh dịch, Heo nhập (Heo hậu bị, nọc, cai sữa),…
Đầu ra: Xuất bán heo cai sữa, heo thịt, heo loại, nước thải, phân heo, xác chết & nhau thai,…
Kiểm soát phương tiện vào trại
Bước 1: Xịt rửa bằng máy áp lực.
Bước 2: Phun xà phòng.
Bước 3: Rửa lại và để khô.
Bước 4: Vệ sinh cabin bằng cồn, khử trùng bằng tia UV và Ozone.
Bước 5: Phun thuốc sát trùng Donacide lần 1.
Bước 6: Phun thuốc sát trùng Donacide lần 2 (cách lần 1 ít nhất 30 phút), cho xe di chuyển.
Kiểm Soát Con Người Và vật dụng mang theo Vào Trại
Các bước thực hiện:
Bước 1: Để giày dép bên ngoài và sau đó đi chân trần vào phòng tắm.
Bước 2: Cởi quần áo, đặt vào tủ/ treo móc ở khu vực thay đồ.
Bước 3: Đi qua zic zắc có béc phun tự động nước pha xà phòng.
Bước 4: Tắm bằng xà phòng diệt khuẩn (Lifebuoy).
Bước 5: Sử dụng quần áo, dép sạch của trại đã chuẩn bị sẵn.
Bước 6: Khử trùng điện thoại, ví tiền và vật dụng cá nhân mang theo bằng UV hoặc Ozone, ngâm quần áo bằng sát trùng Donacide trước khi giặt.
Lưu ý: Những thực phẩm cấm mang vào trại:
- Thịt hoặc các sản phẩm có nguồn gốc từ trâu, bò, heo, nai, dê, cừu.
- Các sản phẩm có chứa mỡ lợn, mỡ bò, mỡ cừu, thịt viên và các sản phẩm chiên ngập dầu.
Kiểm soát vật tư, thực phẩm, thuốc thú y và tinh heo
-
Vật tư: phân loại và được xử lý bằng thuốc sát trùng, UV, Ozone.
-
Thực phẩm: phân loại và được xử lý bằng UV hoặc Ozone.
-
Thuốc thú y: bỏ bao bì, sát trùng từng chai lọ/ bề mặt gói thuốc.
-
Tinh heo: xịt cồn tuýp tinh, chuyển vào thùng chuyên dụng.
Kiểm soát khu sinh hoạt, động vật gây hại
-
Khu ở, bếp, nhà ăn: vệ sinh sạch sẽ, gọn gàng.
-
Phun thuốc sát trùng định kỳ.
-
Diệt côn trùng định kỳ.
-
Diệt chuột định kỳ.
-
Phân loại rác & xử lý kịp thời.
Kiểm soát khu chăn nuôi - cắt đứt nguồn lây nhiễm tại chỗ
-
Áp dụng phương thức "cùng vào – cùng ra".
- Vệ sinh chuồng trống: sử dụng chất tẩy rửa & xịt bằng nước sạch, phun sát trùng, phun nước vôi.
- Cách ly heo hậu bị tối thiểu 21 ngày.
- Tiêm chích bằng kim mới, dụng cụ phải đảm bảo sát trùng kỹ.
Kiểm soát khu xuất heo – tránh mầm bệnh vấy nhiễm từ bên ngoài vào trại.
-
Khuyến cáo điểm giao bán heo nằm bên ngoài khu vực trại, dùng xe trung chuyển nội bộ.
-
Xe mua heo phải qua quy trình sát trùng nghiêm ngặt.
-
Người tham gia xuất bán & xe trung chuyển cần tuân thủ vệ sinh sát trùng & cách ly trước khi quay lại khu vực chuồng nuôi.
-
Tuyệt đối không cho heo bị từ chối mua quay lại chuồng.
Việc có đầy đủ cơ sở vật chất, thực hiện nghiêm túc các bước trong quy trình an toàn sinh học trong chăn nuôi heo là chìa khóa để bảo vệ đàn heo khỏi dịch bệnh, duy trì hiệu quả chăn nuôi và đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra. Trong bối cảnh ngành chăn nuôi ngày càng hiện đại hóa, ATSH không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với mỗi trang trại.
